Miasto Marki
Podstołeczne Marki, leżące przy trasie biegnącej z Warszawy w kierunku Białegostoku stanowiły kilkadziesiąt lat temu jeden z najnowocześniejszych w branży włókienniczej, ośrodek przemysłowy. Początki dzisiejszego miasta sięgają schyłku XVI w., wtedy to, najprawdopodobniej około 1580 r. miała miejsce lokacja wsi na gruntach należących do starosty warszawskiego.
Swoją nazwę wieś wzięła od nazwiska pierwszych osadników - Manków lub Marków. W 1827 r. zamieszkiwało wieś 414 mieszkańców w 70 domach. W drugiej połowie XIX w. w Markach rozwinęło się rzemiosło. Korzystając z taniej miejscowej siły roboczej, warszawscy przedsiębiorcy zaczęli dostarczać chłopom surowiec i narzędzia. W krótkim czasie mieszkańcy Marek zasłynęli jako dobrzy fachowcy. Jednakże dopiero ostatnie dwadzieścia lat XIX w. przyniosło gwałtowny rozwój Marek, do których wkroczył wielki przemysł.
W roku 1883 tereny należące do spółki udziałowej pod nazwą “Folwarki z cegielnia wójtostwa Marki” przeszły na własność przemysłowców angielskich. Pojawili się oni w Królestwie polskim z zamiarem uruchomienia na tym terenie filii, aby w ten sposób przeskoczyć barierę celną, narzuconą przez Rosję, broniącą się w ten sposób przed obcą konkurencją.
Królestwo Polskie stało się bardzo atrakcyjnym miejscem dla działalności rolniczych przedsiębiorstw europejskich. Decyzja o przejęciu przez spółkę “Brigs and Posselt” właśnie terenów mającej ulec likwidacji spółki mareckiej była także ściśle związana z lokalizacją, zapewniającą dogodne warunki transportu wyprodukowanych dóbr oraz z osobą jednego z członków zarządu “Folwarku” - Edwardem Lilpopem.
Ten znany warszawski architekt stworzył projekt zabudowań fabrycznych. Wkrótce zabudowania były gotowe. Nad całością górował prawie 50-metrowej wysokości komin, który zachował się do dziś, podobnie jak kamienice, w których mieszkali zwabieni dobrymi płacami robotnicy. W mareckiej fabryce uruchomiono po raz pierwszy w Królestwie Polskim produkcję wełnianej przędzy czesankowej, dla której surowiec sprowadzano z Australii, Argentyny i płd. Rosji. Materiały niezbędne do produkcji dowoziła do zakładów kolejka marecka łącząca Warszawę z Drewnicą, Ząbkami, Markami i Pustelnikiem, gdzie funkcjonowały liczne cegielnie.
Pod koniec XIX w. Marki liczyły około 10 tysięcy mieszkańców i były jednym z najpotężniejszych ośrodków przemysłowych w Królestwie. Pierwsza wojna światowa spowodowała zahamowanie rozwoju gospodarczego i dewastację parku maszynowego. Zakład odbudowano, ale odcięcie od chłonnego rynku wschodniego wymusiło ograniczenia w produkcji. Niestety druga wojna światowa dokonała całkowitego zniszczenia zakładu. Ocalał tylko komin oraz budynki kotłowni turbinowej, co stanowi dziś cenny obiekt architektury przemysłowej.
Lata po zakończeniu wojny to nowy etap rozwoju Marek, które stopniowo z małej, podmiejskiej osady fabrycznej zaczęły przekształcać się w ośrodek przemysłowy, skupiając na swym terenie szereg zakładów. Do dzisiaj działa w Markach kilkadziesiąt warsztatów rzemieślniczych reprezentujących różne branże: obuwniczą, metalową, budowlaną, stolarską i odzieżową.
